Đ. Savkov

Područje Banata u SRJ zahvata istočni deo Panonske nizije između Dunava i Tise, i predstavlja deo veštačkim granicama podeljenog geografskog područja. Istočni deo pripada Rumuniji, zapadni Jugoslaviji, dok Mađarskoj pripada neznatan deo površine Banata.U državnim granicama Jugoslavije površina Banata iznosi 9296 (9776) km i predstavlja 41,8% autonomne pokrajine Vojvodine. Administrativnim širenjem Beograda na Banatsku stranu od njegove površine je i faktički uzeto oko 800 km plodne ritske zemlje.Ona je, pored prinosa u poljoprivrednim kulturama, služila okolnim selima za ispašu stoke (Čenćanski, Crepajački, Opovački rit itd.).Banatski deo granice prema Rumuniji nije posebno obeležen reljefom i rekama, pa je ona otvorena, a prema tome i prohodna i proteže se u dužini od 150 kilometara.

Plodna banatska ravnica po konfiguraciji zemljišta i po klimatskim uslovima predstavlja bogatu osnovu za modernu I intenzivnu poljoprivredno-prehrambenu industriju i specifične vrste turizma. Mnogonacionalna struktura Banata posledica je istorijskog i društvenog razvitka, brojnih migracija, osvajanja i različitih interesa onih koji su njime vladali.Banat su Turci osvojili 1552. godine i ostao je pod njihovom vlašću do Požarevačkog mira 1718. godine a konačno je prestala turska vlast Svištovskim mirom 1791. godine.Posle Austro-Turskih ratova (1717-1718) Banat je osvojila Austrija i direktno ga priključila Austriji. Banat je postao carski domen, a to je bilo od velikog značaja za njegov privredni razvoj i za etničkie odnose u njemu.Banat je od Turaka oslobodio Eugen Savojski a prvi guverner Banata bio je general Klaudije Florimund Mersi koji ima zasluge za dalji privredni, društveni i kulturni razvoj i prosperitet Banata.

Broj stanovnika Banata je u novije vreme varirao (1921-1991) od 557.888 do 633.127.Stanovnici Banata su većinom Srbi 418.444,.Rumuna ima u južnom Banatu, a većina ih je u opštini Alibunar i drugim istočnim delovima jugoslovenskog dela Banata u broju 35.929. Mađara ima 67.195 i naseljavaju delove Potisja, a u manjem broju naselja u južnom Banatu (Debeljača, Skorenovac, Pančevo, Jermenovci, Ivanovo itd.).Tokom XVIII Banat naseljavaju i Slovaci (3%) i koncentrišu se u mestima Kovačica, Padina, Seleuš, Aradac, Janošik i Belo Blato, (manjim brojem Pančevo-Vojlovica).Hrvata ima raštrkanih po celom Banatu (Starčevo, Opovo, Boka, Neuzina, Keča, Borča, Glogonj itd.).U manjem broju u Banatu žive Bugari, Nemci, Fracnuzi, Španci, Česi (Češko Selo), Cincari, Jevreji, Makedonci (2%, Kačarevo, Jabuka, Glogonj), Slovenci, Romi itd.Starosedelačko stanovništvo sačinjava oko 53% (stanovnici koji su naselili Banat pre prvog svetskog rata, bez obzira na nacionalnu i versku pripadnost) ostali su noviji doseljenici iz raznih perioda. Banat je svojim bogatstvom, mogućnostima zapošljavanja i boljeg života privlačio sve one koji su bili vredni, bez obzira na veru, naciju i jezik kojim su se sporazumevali.U poljoprivredi je angažovano 50% aktivnog stanovništva regije.Registrovano je 176 naseljenih mesta i nekoliko manjih naseobina.

U periodu Austro-Ugarske Banat je najduže unutrašnje administrativno organizovan kroz vojnu granicu, dištrihte, županije i slobodne gradove koji su imali povlastice od strane dvora. Bez obzira na povremene administrativne promene unutar regije koje je uslovljavalo raspuštanje vojne granice i sl. Temišvar, kao glavni grad i centar kulturnog i privrednog razvoja ostaje u čitavom periodu neprikosnoveni centar.Čak i danas, 80 godina nakon podele Banata on ima takvu ulogu u odnosu na celokupni Banat. Međutim pored njega razvili su se u Jugoslovenskom Banatu gradovi Zrenjanin, Pančevo, Kikinda i Vršac.

. Odmah po završetku Prvog svetskog rata i razgraničenja sa sa Rumunijom u Banat stižu prvi savremeni kolonisti, to su u većini Srbi iz Like i drugih delova novouspostavljene kraljevine Srba Hrvata i Slovenaca. U načelu, to su dobrovoljci srpske vojske sa svojim porodicama,čime se želela promeniti i politička i nacionalna struktura. Nakon prvog talasa oduševljenja pripajanjem novoj državi, kod lokalnog starosedelačkog ali i novog stanovnitva, dolazi do razočarenja. Država čiji su oni postali stanovnici bila je zaostala i neorganizovana kapitalistička monarhija bez razvijene demokratije. Nova država nema poverenja čak ni u domaće činovnike tako da se iz Srbije upućuju službenici za držanje policije i vojske u sve prečanske krajeve, pa i u Banat. Nastaje dugogodišnja konfuzija u kojoj se više nije znalo ni koliki je porez, ni kome se i kada plaća a nastaju čudna bogatstva zasnovana na vlasti. Kolonisti nisu bili prilagođeni intenzivnoj poljoprivredi, niti su imali potrebna oruđa, pa je mnogo najbolje zemlje bilo slabo ili nikako obrađivano. Drumovi se ne održavaju, zarastaju u travu. Pogranična područja, koja su do juče bila u centru regije, odjednom ostaju na periferiji države i nazaduju. U novoj državi menjaju se pravila ponašanja i etičke norme. Uvidevši da je korupcija i prevara jedini mogući način da se opstane, veliki deo građana, do juče uzornih zanatlija, paora i trgovaca, počinje da izvrdava zakone .Odlivanje dohotka iz Banata postaje očigledno.Kao reakcija na sve veće zaostajanje Vojvodine pojavljuje se Novosadska rezolucija 1932.godine.Inicijator ovog bunta bio je pančevački advokat Dušan Duda Bošković.U rezoluciji se izražava nezadovoljstvo odnosom centralnih vlasti prema pokrajini Vojvodini i traže mnogo veća prava. Centralne vlasti to nisu prihvatile. Pored toga Banat je imao mnogo bezemljaša u posebno teškom položaju, koji su često pribegavali štrajku ili se iseljavali. Nije ostvarena ni pravna, a još manje kulturna integracija veđine stanovništva u novu državu.

U Drugom svetskom ratu Banat je administrativno pripadao okupoiranoj Srbiji, ali je zbog interesa nemačke nacionalne manjine on imao poseban status ? Deutsches Schutzgbiet.Okupatorska vlast je bitno poremetila međunacionalne odnose u korist nemačke nacionalne manjine, posebno teško pogodila Jevreje i Rome, ali i Srbe stavila u još teži položaj nego ranije. Iako je okupator nastavio sa neodgovornim rekvizicijama naročito prehrambenih dobara, Banat nije, u poređenju sa drugim delovima okupirane zemlje, preživeo velika razaranja ni u infrastrukturi, niti u ekonomiji.

Posle II svetskog rata je Autonomna Pokrajina Vojvodina imala bitno veći stepen autonomije (poseban Vrhovni sud sa istim ingerencijama kao I republički) od Autonomne Kosovsko-Metohijske oblasti, da bi se to bitno smanjilo ustavima iz 1963.godine. Zbog otpora stanovništva, ali i velikih ekonomskih i političkih šteta, 1968/69.godine bitno je poboljšan položaj obe autonomne jedinice i one su, bar formalno, predstavljene neposredno i u Federaciji. Ustavima iz 1974.godine položaj autonomija se skoro potpuno približio položaju republika. No sve to je bilo u praksi bitno smanjivano monopartijskim autoritarnim centralizmom, koji se reprodukovao i u ničim opravdani lokalni vojvođanski centralizam, uz izrazitu političku hegemoniju kadrova iz Srema.

U takvim okolnostima Novi Sad postaje glavni grad Autonomne Pokrajine Vojvodine, koji se razvija i gradi u moderanu metropolu. Banat kao posebna celina i unutar takve Vojvodine izrazito stagnira u razvoju, gubi svoj kulturni i ekonomski subjektivitet i specifičnost, i sve političke snage koje se pojavljuju u okviru komunističke partije sa željom da nešto više učine za ovu regiju bivaju sprečavane i odstranjene. Čak i u vreme najrazvijenije autonomije Vojvodine Banat ima tretman neodgovarajući svojoj ekonomskoj moći i istorijskom značaju. Nedovoljno se ulagalo u infrastrukturu, komunikacije su se razvijale znatno sporije nego u ostalim delovima vojvodine, priključenje rita Beogradu ostvareno je bez ozbiljnijeg otpora tadašnjih vlasti. Banaćani, vlasnici zemlje pokušali su da se tome odupru, neorganizozovano bez rezultata.

Struktura stanovništva vremenom se menjala u korist Srba pretežno političkim sredstvima. Nakon prve kolonizacije posle I Svetskog rata, izvršena je i druga kolonizacija u periodu od 1944.- 1950.godine, takođe pretežno srpskim življem, a u toku poslednjeg rata (građanskog) na prostoru prethodne Jugoslavije doseljeno je novih 300000- 500000 ljudi iz Hrvatske i Bosne na prostor današnje Vojvodine, takođe uglavnom Srba, od toga veliki deo u Banat. Sve vreme je takođe bila značajna ekonomska migracija iz pasivnih krajeva SFRJ u Banat.

U dobu pred nama kada će nacionalne države sve više početi da ustupaju mesto multinacionalnim, multietničkim, multikulturnim, regionalnim i sličnim interesima i oblicima udruživanja i povezivanja, nužno je sprovođenje i uključivanje u te procese i Jugoslavije, a i pojedinih njenih delova pojedinačno.

Banatski forum u domenu planova za budućnost Banata tretira predloge i modele sveobuhvatnog procesa nužnih demokratskih reformi kao predpostavke za budući napredak šire zajednice, države Jugoslavije kao i njenih republika, pokrajina i regiona. Samo tako je mogućno iznalaženje optimalnih rešenja, uz konsultacije i usaglašavanja interesa svih subjekata i postizanje trajnog mira i ubrzanog razvoja.

Banatski forum smatra da je legitimitet autoritarno-komunističkog režima doživeo istorijski poraz proteklih pedeset godina i da ga samim tim treba odbaciti kao nosioca procesa pozitivnih promena. Započinjanjem procesa tranzicije u Istočnoevropskim zemljama pred privrede ovih zemalja postavljaju se zahtevi za bitnim promenama u domenu ekonomskih odnosa, za otvaranjem tržišta i uključivanjem u tokove privređivanja i razmene kakve nameću savremena kretanja u svetu.Usklađivanje pravnih i drugih normi sa normama Evropske Unije, SAD i sl. su samo deo uslova koji se neminovno i u što kraćem roku moraju ostvariti.Mi u Banatskom forumu situaciju u Jugoslaviji vidimo kao vrlo kritičnu bez realnih pokazatelja da postoji saglasnost i volja da se pristupi promenama koje su istorijske i neminovne i koje ovaj narod očekuju.Mislimo da, u što kraćem roku tim relevantnih stručnjaka, uključujući i međunarodne, treba u prvom redu da napravi objektivan presek stanja, rezultate iznese javno i pristupi izradi kompleksnog rešenja u tim uslovima.Tim stručnjaka u tom slučaju mora imati podršku svih političkih, nacionalnih i regionalnih faktora u ovoj zemlji, kako bi doneti plan i koncept mogli imati trajno rešenje u interesu svih, i postati predmet opšteg konsenzusa.

Reforme treba da odrede novu ulogu države u vlasničkom prestruktuiranju i razvoju svih oblika tržišta, makroekonomskoj politici, pri tom ne mešajući se u samostalni posao privrednih subjekata, omogućujući najboljima da budu još bolji, neoporezujući ih sve više da bi se zaštitili nesposobni. Uslov za to je efikasna borba protiv svih oblika kriminalizacije društva i vlasti mafije.

Banatski forum , organizacija koja je formirana početkom 90-tih godina sa namerom da očuva, unapredi I uključI Banat u tokove moderne centralne Evrope, iskristalisala je poseban stav u pogledu rešenja krize na prostorima Ex Jugoslavije u onom delu koji je u direktnoj vezi sa Banatom. Radni naslov programa je Autonomija i samouprava do krajnjih korisnika To je projekat učešća i saradnje sa svim sličnim organizacijama oko iznalaženja najboljeg modela decentralizovane zajadnice sa naglaskom na mnoštvu autonomija i samouprava, u čijem središtu i kao polazna osnova se nalazi pojedinac.

Program je pravljen na bazi iskustava koja omeđavaju socioekonomsko biće Banata u bližoj i daljoj prošlosti, na očekivanjima i željama stanovnika jugoslovenskog Banata, i na načelima koja predlaže Evropska Unija. Program u svim svojim pretpostavkama ne narušava principe nepovredivosti međunarodnih granica stavljajući akcenat na intenziviranje Evropskog integracionog procesa koji je u toku u Evropi i mora biti i na ovim prostorima.Republika Srbija nasilnim putem 1988.godine počela je proces ustavnih promena. Taj proces kulminirao je 1990.godine donošenjem Ustava koji do kraja minimizira autonomije pokrajina,ali i lokalnih samouprava, centralizujući državu u svim oblastima, počev od kulture i obrazovanja, do zakonodavne vlasti i unutrašnjih poslova.Takvo stanje se ponovo pokazuje kao neprimereno i neodrživo. Neodrživo je pre svega iz razloga različitog istoriskog i kulturnocivilizacijskog nasleđa različitih delova republike. Dok je jedan deo vekovima pripadao otomanskoj imperiji, drugi je pripadao centralnoevropskom civilizacijskom krugu. Pored toga ovi delovi republike imaju i različit sastav stanovništva, takođe imaju i različito razvijenu privrednu strukturu. Usled ovih razlika postoje i objektivni različiti interesi u velikom delu privrednog i društvenog razvoja.

I pored međunarodnih sankcija i ratnog okruženja u Vojvodini je funkcionisala poljoprivrdna proizvodnja. Pored brutalne pljačke koja je sprovođena prema poljoprivredi, odnete su pruge a infrastruktura je usled neodržavanja u velikoj meri propala. Poljoprivreda kao osnovna privredna grana potpuno je upropaštena, a takođe i kapaciteti poljoprivrednoprerađivačke industrije. Svi ovi elementi, kao I to da sadašnje političke strukture nisu u stanju da pronađu adekvatno rešenje pokazuju da se ono ni ne može tražiti u centru, već jedino u usklađivanju različitih interesa različitih delova države, poštujući principe ravnopravnosti svih delova zemlje.To mora doneti promenu sistema. Mora se preispitati celokupni koncept jugoslovenskog federalizma, bez robovanja prevaziđenim modelima. Dragocena su iskustva Belgije i Evrope uopšte. Pri tome, treba se odvojiti od srednjevekovne opsednutosti nacionalnom državom i tražiti optimalna rešenja pravljenjem federacije Sui generis. U toj zajednici bi bilo više jedinica različitog statusa, uz očuvanje integralnosti zaista zajedničkih interesa i potreba. Bitno je da se u toj Federaciji svi osećaju ravnopravni, zaštićeni i slobodni, a da Federacija bude otvorena za tokove svetske i evropske integracije. Samo u takvim uslovima će svaki narod i nacionalna manjina moći da ostvari i punu nacionalnu ravnopravnost i da očuva svoj nacionalni identitet i kulturu..

Jedna od tih jedinica bila bi Vojvodina sa autonomnom zakonodavnom, izvršnom i sudskom vlašću. Svaki drugi stepen autonomije Vojvodine u republici Srbiji i SRJ ne odgovara interesima Banata i nije u skladu sa modernim evropskim procesima, niti interesima naroda. Procesom refederalizacije mogle su biti izbegnute katastrofalne posledice rata na Kosovu,kao i preduprediti svi mogući sukobi u drugim delovima države, koji ne moraju biti samo nacionalne, već i kulturološke prirode . Ovaj proces omogućio bi dalju praktičnu razradu programa decentralizacije. Vojvodina se dalje treba decentralizovati na visoko samostalne regione, od kojih je jedan Banat. Banat mora imati dovoljno samostalnosti da može sklapati aranžmane od posebnog značaja za dalji razvoj i u međunarodnim odnosima, a da pri tom ne zadire u suverenitet Jugoslavije. Takođe mora u dobrom delu imati uticaja na raspolaganje materijalnim resursima,u Vojvodini i šire i na kreiranje I usmeravanje procesa razvoja infrastrukture I drugih grana privrede vezanih za ovo područje.Sama regija mora biti podeljena na prirodne celine-subregije, i samoupravne opštine gde, načelno, svako selo (u jugoslovenskom Banatu ih ima 176) koje ima 3000 stanovnika treba da bude opština. Ovakvim procesom lokalna samouprava dolazi u potpunosti do izražaja.Građani mogu neposredno da utiču na donošenje konkretnih odluka od životne važnosti za svakog pojedinca.

U ovakvim uslovima državna granica između tri dela Banata mogla bi da postane propusna i meka, a naseljena mesta duž granice i sa jedne, i sa druge i sa treće strane ponovo bi se našla u centru regije, bez ugrožavanja državne suverenosti. Ukoliko bi se administrativnim merama omogućio nesmetani protok robe, radne snage i kapitala, i podstakla zajednička ulaganja i proizvodnja, za vrlo kratko vreme regija bi mogla postati ozbiljan proizvođač biološki zdrave hrane za celu Evropu.Ovakvim približavanjem Banata Evropskoj Uniji, približili bi se Evropi i ostali delovi Jugoslavije, što bi izazvalo stimulans i za šira pozitivna politička kretanja na Balkanu. Banat sa ovakvim položajem mogao bi postati regija iz koje se ideje integracije i regionalizacije plasiraju na Balkan koji usled nepoznavanja čak i sopstvenih komparativnih prednosti ima strah od Evrope. U isto vreme Evropska unija bi konačno pronašla ključ za otključavanje a ne razvaljivanje balkanskih vrata.Dakle, Banat je interes Evrope, Balkana, i iznad svega nas, Banaćana.

Što se tiče položaja Banata u Jugoslaviji u ekonomskom pogledu Banatu je neophodno Ustavom i zakonima utvrditi mogućnost uticaja na kreiranje, kao i samostalnost u sprovođenju utvrđene ekonomske politike kroz odgovarajuću strukturu i relacije između zakonodavnih i izvršnih organa vlasti kao i organa uprave i javnih službi i građana.

Gazdovanje prirodnim resursima je ključno pitanje regionalizma.Ništa nije normalnije nego da oni koji su vekovima svojim ulaganjima i radom stvorili materijalna dobra u privrednom smislu, samostalno o njima odlučuju i njima raspolažu.Jedino njima pripadaju i prava i odgovornost da budu nosioci prostornog planiranja, razvojne politike, da određuju optimalno korišćenje prirodnih bogatstava i resursa.U taj sklop prava i odgovornosti spadaju i stalno povećavanje zaposlenosti, spoljno trgovinske razmene i akumulacione sposobnosti privrede, a naročito uspostavljanje skladnog odnosa između ostvarenog dohotka i potrošnje (lične, opšte, zajedničke, investicione).

S obzirom na strukturu svoje privrede, Banat ima poseban interes da, kao jedinstvena regija bitno utiče na kreiranje državne agrarne politike, koja bi bila naročito dosledna i konzistentna u pogledu stabilnih uslova privređivanja i čiji cilj neće biti uprosečavanje nego stimulisanje najproduktivnijih.Tom prilikom mora se obezbediti i ekonomski motiv u proizvodnji hrane i sirovina regenerativnog porekla putem zaštite interesa i prava proizvođača da raspolažu tržnim viškovima, da ostvaruju paritetni dohodak, tj. onakav kakav bi ostvarili u drugim privrednim oblastima i da u cilju obezbeđenja sopstvenog ravnopravnog položaja na tržištu, zaštite od monopola države, povezuju u interesne repro-celine prema sopstvenim kriterijumima i interesima.

Pravo odlučivanja o javnim finansijama je realna mera regionalizma jedne teritorijalne zajednice.Zato je nužno u Ustavu i zakonima garantovati osnovne ekonomske podloge regije, a Ustavom i zakonima utvrditi pravo da Banat - radi ostvarivanja svog regionalizma - samostalno u okviru sistema, odlučuje o sopstvenim javnim prihodima i rashodima, međuregionalnoj saradnji.

Navešćemo samo neke uslove potrebne za emancipaciju socioekomskog bića Banata

Poljoprivreda je u Banatu bazična privredna grana od najvećeg značaja.U poljoprivredi, ili granama industrije vezanim za poljoprivredu je zaposleno preko 70% radno sposobnih građana Banata.Obradivo zemljište je vrhunskog kvaliteta i kao takvo primarni resurs svih potencijala Banata.Lošim gazdovanjem u proteklim decenijama, nepravnim i neljudskim odnosom prema paorima (zemljoradnicima) i vlasnicima zemljišnih poseda, iscrpljivanjem i degradiranjem paorskih proizvoda, čitava zemlja je dovođena u periode gladovanja.

Zalažemo se da u okviru makroekonomske politike na nivou države, organi regije Banat utvrđuju strategiju razvoja poljoprivrede i prioritete u investicijama za regiju Banat.Decentralizovana država i decentralizovana Vojvodina su osnova za dalji napredak poljoprivrede.

Zemljišni posed se ne sme usitnjavati niti ograničavati u veličini, ali se mali posed (do 5 lanaca) treba preorijentacijom na visokoprofitabilne i specijalizovane kulture stimulisati i nizom drugih povlastica u oblasti socijalne i penzione politike usmeravati.

Za početak, zemlja se mora vratiti pravnim vlasnicima i to do poslednje brazde.Moraju se vratiti i nepravno oduzeti drugi oblici imovine; stoka, zgrade, fabrike, mlinovi itd, sve to u okviru privatizacije.

Smatramo da je bitnije smanjiti troškove proizvodnje nego povećati cenu poljoprivrednih proizvoda.Odnos tržišne vrednosti poljoprivrednog proizvoda i ukupne cene koštanja, potrebne za proizvodnju istog određuju dobit proizvođača.Na povećanju te razlike (prodajne cene i uloženih sredstava) treba tražiti osnovu za napredak poljoprivrede.U tom pogledu je velika uloga države, koja upravo utičući na ova dva faktora reguliše i stvara dugoročnu makro poljoprivrednu strategiju.

Zalažemo se za; preobražaj sela, motivaciju mladih da ostaju na selu, obezbeđivanjem boljih uslova u komunalnom, društvenom, zabavnom i ostalim vidovima života , prilagođavenje planiranja poljoprivredne proizvodnje planovima Evropske zajednice, obavezna privatizaciju preduzeća, promenu strukture poljoprivredne proizvodnje, uvođenje u proizvodnju visokoakumulativnih vrsta biljaka, za oživljavanje salaša i farmi izgradnjom potrebne infrastrukture (putna mreža, elektrifikacija, PTT instalacije itd.) zbog svih prednosti organizacije proizvodnje u odnosu na urbana seoska domaćinstva (gubici u transportu, skučenost ekonomskih dvorišta u našim selima i sl.), za revitalizaciju, aktiviranje železničkih pruga i voznog parka, za korišćenje vodenih tokova za transport, za udruživanje kao racionalni oblik korišćenja postojećih mogućnosti tehnike i sl. (privatne paorske zadruge), za olakšice zadrugama, za otvoreno tržište, izvoz poluproizvoda i finalnih proizvoda, kreditiranje i subvencije.

Poljoprivredna proizvodnja je specifična jer se rezultati rada ogledaju tek za godinu i više dana.Seljak bi morao imati pravo na protest i štrajk i pravo da "odjavi"svoju "radnju" na godinu ili više godina ukoliko postoji pretpostavka da će proizvoditi na sopstvenu štetu, i da pri tom ne plaća porez.Pri planiranju na nivou regije Banat treba posebno voditi računa o razvoju pojednih, nerazvijenih delova, uz rumunsku granicu i unutar Banata, stimulativnim programima, poreskim olakšicama na određeni rok, stranim ulaganjem kapitala itd.

U proizvodnji poljoprivrednih proizvoda Banat učestvuje u odnosu na SR Jugoslaviju sa: 30% pšenice, 28% kukuruza, 50% šećerne repe, 45% suncokreta i 40% ukupne proizvodnje prehrambene industrije.Rezultati su impozantni ako se ima u vidu da površina jugosovenskog Banata iznosi 10.000 km kv.

Prozvodnja i plasman zdrave hrane u celom Banatu treba da imaju odlučujuću ulogu u izvozu na evropsko tržište i kao takvi mogu biti izvor prihoda, što bi za posledicu rezultiralo rastom opšteg standarda građana Banata.

Mi u Banatskom forumu smatramo da su ljudska prava i sobode nemogući u uslovima kada su ona pod kontrolom i uticajem političko-kriminalne oligarhije, kakva postoji u gotovo svim zemljama u tranziciji u postkomunističkom periodu. Pored toga duboka ekonomska kriza bitno otežava korišćenje čak i elementarnih ljudskih prava.

Nezavisno sudstvo, depolitizovano, izuzeto od uticaja bilo koje političke strukture, uticajne grupe ili ličnosti, podvrgnuto civilnoj kontroli na svim nivoima, kao i zakonodavna i izvršna vlast takođe moraju biti jedan od garanata ljudskih prava pojedinca ili grupa.Poseban garant tih prava je totalna depolitizacija vojske i policije i stavljanje pod kontrolu parlamenata i civilne vlasti.U domenu policije, civilni sektor, javna bezbednost treba da se decentralizuje, deluje i finansira na nivou Regije, pod civilnom upravom Skupštine i njene komisije.Komisija bi u tom slučaju imala potpuni uvid u delovanje policijskih organa.Na nivou pokrajine i Države ovo bi važilo i za sektore javne i državne bezbednosti i vojske, koji inače moraju ostati centralizovani.

Proklamovanje i garantovanje principa nacionalne ravnopravnosti znači da u Banatu, sa nacionalnog stanovišta, niko ne bi bio tretiran ni kao većina ni kao manjina, niti bi imao neka posebna prava osim onih koja svaku nacionalnu manjinu, u svakoj užoj i široj sredini štiti u odnosu na svaku nacionalnu većinu.Za Banat tzv "najviši međunarodni standardi" utoliko pre što se oni različito tumače, ne mogu predstavljati polazište, jer ti standardi su samo međunarodno dogovoreni minimum, koji je u Banatu dugo vremena bio prevaziđen, pa bi vraćanje na njega značilo ozbiljan korak u nazad.

Ustavom, zakonima i regionalnim propisima pripadnicima svih naroda, kao građanima i kao pripadnicima etničkih zajednica, uz primenu principa pozitivne diskriminacije, bilo bi obezbeđeno:

- sloboda misli i opredeljenja,

- sloboda na udruživanje u društvene i političke organizacije i udruženja,

- pravo na javno i slobodno političko ispoljavane svojih interesa,

- pravo na aktivno učešće u političkom životu, u konstituisanju, vršenju i kontroli vlasti,

- pravo na zastupljenost u predstavničkim telima i drugim organima vlasti u srazmeri sa učešćem u ukupnoj stukturi stanovništva uz primenu principa pozitivne diskriminacije,

- pravo da izvan organa vlasti organizuju nacionalne odbore, veća i sabore opšteg karaktera ili za određene oblasti društvenog života kao što su obrazovanje, kultura i informisanje,

- pravo na potpuno i blagovremeno obaveštavanje na maternjem jeziku putem javnih glasila,

- pravo na izražavanje, negovanje, razvijanje i prenošenje nacionalne tradicije,

- pravo na slobodnu javnu i privatnu upotrebu svog jezika i pisma,

- pravo na školovanje na svom jeziku i presudni uticaj na odlučivanje o mreži školskih institucija, o elementima nastavnog plana i programa za školovanje na jezicima manjina,

- pravo na slobodan izbor i korišćenje svog imena i određivanje imena svoje dece, kao i na upisivanje tih imena u matične knjige i lična dokumenta prema pravopisu svog jezika,

- pravo na isticanje nacionalnih oznaka i simbola,

- pravo na uspostavljanje i održavanje veza sa građanima i udruženjima svojih matičnih država,

- pravo na priznavanje statističke nacionalne strukture stanovništva kao polaznog merila za ekonomski doprinos i raspodelu sredstava zajedničke potrošnje koji ima za cilj čuvanje nacionalnog identiteta (kultura, obrazovanje, informisanje), uz korekciju po principu pozitivne diskriminacije,

-pravo tužbe protiv nepoštovanja državnih garancija za ostvarivanje ovde nabrojanih prava.

Pitanja funkcionosanja regionalizma Banata i rešavanja nacionalnog pitanja, odnosno položaja i zaštite nacionalnih manjina su međusobno uslovljeni i nisu u sukobu kao prioriteti.

-Uporedna analiza ustavno ? pravnog poloaja rumunskog, jugoslovenskog i madjarskog dela Banata,

-Uporedna analiza kretanja društvenog bruto proizvoda u rumunskom, jugoslovenskom i mađarskom Banatu i Banatu u celini u odnosu na evropska

-Kretanje industrijske proizvodnje (po najvažnijim granama) u rumunskom, jugoslovenskom i mađarskom Banatu i Banatu u celini

-Kretanje agrarne proizvodnje u sva tri dela Banata i celom Banatu sa posebnim osvrtom na položaj agrara u primarnoj raspodeli i njegov tretman u ostalim merama ekonomske politike

-Razvojne performanse svakog pojedinačnog dela Banata i celine u sklopu EURO TRIO i Evropskog interesa za Banat

-Jake i slabe tačke socio-ekonomske strukture Banata pojedinačno i zbirno, sa posebnim osvrtom na populaciona kretanja, nekontrolisane migracije stanovništva, odlazak mladih, nezaposlenost i sl.

-Ocene postojeće privredne strukture Banata, njene slabe tačke i ograničenja

-Odnosi sa užim i širim međunarodnim okruženjem komparativne prednosti Banata u odnosu na druge Evropske regije i mogućnosti

-Analiza privrednih kretanja na području čitavog Banata po pojedinim privrednim granama

-Analiza kvantitativnih kretanja stanovništva,.Posebno u situaciji omekšanih, visokopropusnih državnih granica

-Analiza ekonomskih pokazatelja na području celog Banata po manjim organizacionim jedinicama (opštinama, županijama i sl.)

-Međunacionalni odnosi i multikulturalizam,

-Sociološki trendovi i problemi depopulacije Banata,

-Religijski pluralizam

Na osnovu rezultata ovakve sveobuhvatne analize mogu se izraditi planovi razvoja Regije Banat u narednom veku.

Home

History

Maps

Books

Stamps

E-postcards.com

Guest Book

Postcards

Art/Music

Newspapers

Links

Tourbrochure.com